Emocje są narzędziem w które wyposażyła nas natura, a które ma nam umożliwić przetrwanie. Człowiek stający oko w oko z zagrożeniem nie ma czasu na myślenie. Musi działać natychmiast, dlatego, że zwlekanie w takiej sytuacji może skończyć się dla niego śmiercią.
Umysł emocjonalny jest dużo szybszy niż umysł racjonalny; przystępuje do działania, nie zastanawiając się ani chwili nat tym co robi. Szybkość jego reakcji wyklucza jakąkolwiek refleksję czy analizę. W processie ewolucji ta szybkość działania związana była z koniecznością podejmowania decyzji - na co zwrócić uwagę, a po zwróceniu uwagi np. na jakieś zwierzę, z koniecznością podejmowania następnych błyskawicznych decyzji w rodzaju: czy ja to zjem, czy to zje mnie? Istoty które musiały by zbyt długo zastanawiać się nad odpowiedzią na takie pytanie, miały by niewielką szanse dochowania się licznego potomstwa i przekazania mu swoich genów.
Działaniom, podejmowanym pod wpływem emocji towarzyszy silne poczucie pewności, które jest wynikiem uproszczonego sposobu patrzenia na świat. Działając pod wpływem emocji działamy potocznie mówiąc jakby z klapkami na oczach, odbieramy świat przez filtr danej emocji (im silniejsza emocja tym jest to wyraźniejsze). Kiedy emocje opadają, a nawet już w trakcie działania wywołąnego emocją, chwytamy się na tym, że myślimy: „Po co ja to zrobiłem?”, i jest to znak, że przebudził się umysł racjonalny - ale daleko mu do szybkości reakcji umysłu emocjonalnego.
Emocje są niezwykle istotne przy podejmowaniu decyzji. Człowiek większość swoich decyzji podejmuje pod wpływem emocji. Gdybyśmy nie odczuwali emocji, podjęcie jakiejkolwiek decyzji byłoby niezwykle trudne. Człowiek, któremu jest wszystko jedno, nie jest w stanie na nic się zdecydować.