Podział emocji
Barw, odmian, rodzajów i niuansów emocji są setki. Istnieje znacznie więcej subtelnych odcieni emocji niż słów na ich określenie.
Trwają dyskusje na temat tego jak klasyfikować emocje oraz które emocje uznać za podstawowe.
Generalnie rzecz biorąc emocje możemy podzielić na kilka podstawowych grup:
- Złość: furia, wściekłość, uraza, gniew, irytacja, oburzenie, niechęć, obraźliwość, wrogość i będąca jej szczytem, patologiczna nienawiść i szał.
- Smutek: żal, przykrość, melancholia, użalanie się nad sobą, zniechęcenie, przygnębienie oraz w postaci patologicznej – głęboka depresja.
- Strach: niepokój, obawa, nerwowość, zatroskanie, konsternacja, zaniepokojenie, onieśmielenie, strachliwość, popłoch, przerażnie; w postaci psychopatologicznej – fobie i ataki lękowe.
- Zadowolenie: szczęście, przyjemność, ulga, błogość, rozkosz, radość, uciecha, rozrywka, duma, przyjemność zmysłowa, miły dreszczyk, uniesienie, zaspokojenie, satysfakcja, euforia, zaspokojenie kaprysu, ekstaza – na samym końcu skali – mania.
- Miłość: akceptacja, życzliwość, ufność, uprzejmość, poczucie bliskości, oddanie, uwielbienie, zaślepienie.
- Zdziwienie: zaskoczenie, oszołomienie, osłupienie, zdumienie.
- Wstręt: pogarda, lekcewarzenie, nieprzychylność, obrzydzenie, odraza, niesmak, awersja.
- Wstyd: poczucie winy, zażenowanie, zakłopotanie, wyrzuty sumienia, upokorzenie, żal z powodu tego, co się zrobiło, hańba.
Ta lista nie jest w żadnym razie wyczerpująca, dlatego, że nie wiadomo na przykład gdzie można by umieścić taką emocję jak: zazdrość, która jest co prawda odmianą złości, ale zawiera też sporą domieszkę smutku i strachu (jest mieszaniną różnych emocji). Takich przykładów można wskazać wiele.
Paul Ekman odkrył, że wyraz twarzy zdradzający cztery emocje (strach, złość, smutek i zadowolenie) jest rozpoznawany we wszystkich kulturach na świecie (w tym przez ludy nie znające ani kina ani telewizji, tym samym nie dotknięte kulturą zachodu), co zdaje się świadczyć o tym, że są one uniwersalne (podstawowe).
Inna teoria na temat emocji dzieli je na dwie grupy - pierwotne i wtórne:
- emocje pierwotne, 4 pary: smutek-radość, odraza-akceptacja, strach-złość, zdziwienie-oczekiwanie.
- emocje wtórne (przeważnie wyuczone) to ich kombinacje i wariacje.